నిశ్వార్ధం చేసే ప్రతి మంచిపని ఒక యజ్ఞమే అని చెప్తూ, దేవయజ్ఞం, మానుష యజ్ఞం, భూతయజ్ఞం, బ్రహ్మయజ్ఞం మొదలైనవాటి గురించి చెప్తాయి. అంతేకాక, అగ్ని, ఆహుతులు, హోమగుండం, హవిస్సు, మంత్రాలు, చంధస్సు వంటి వాటివి లేకుండా నిత్య జీవితంలో ఏ విధంగా ప్రతి పనిని యజ్ఞంగా చేయవచ్చో వివరిస్తాయి.

హిందూ ధర్మం - 125 (‪#‎ఆరణ్యకం‬)

3. ఆరణ్యకం : ‪#‎ఆర్యణాకాలు‬ బ్రాహ్మణాల యొక్క అంత్యభాగమని చెప్తారు. బ్రాహ్మణాలు కర్మకు ప్రాధాన్యత ఇస్తే, తత్త్వచింతనకు, ధ్యనానికి ప్రాధాన్యత ఇస్తాయి ఆరణ్యకాలు. ఇవి వానప్రస్థాశ్రమంలో (జీవితపు మూడవ భాగం) ఉన్నవారికి దోహదపడతాయి. బ్రాహ్మణాలలో చెప్పబడిన యజ్ఞయాగాది క్రతువుల వెనుక ఉన్న తాత్త్వికమైన అంశాలను వెల్లడిస్తాయి. అసలు ఒక కర్మ ఎందుకు చేయాలి? అది మనిషిని ఎలా ఉద్ధరిస్తుంది? దాని వలన జ్ఞానం ఎలా కలుగుతుంది? ఆ కర్మ చేయడం వెనుకున్న సందేశం ఏమిటి? కర్మలు, యజ్ఞయాగాదులు, ధర్మాల ద్వారా మనిషి చిత్తశుద్ధిని ఎలా పొందాలి మొదలైన విషయాల గురించి వివరిస్తాయి. తత్త్వచింతన ప్రధానంగా సగం జీవితం దాటినివారికి అవసరం. గృహస్థాశ్రమం నుంచి పిల్లలను, వృత్తిని, ఆస్థులను వదిలేసి, అడవులకు వెళ్ళి ధ్యానానికి, వేదాంతజ్ఞాన సముపార్జనకు సిద్ధపడిన వానప్రస్థుల కోసం వీటిని రచించారు కనుక వీటిని ఆరణ్యకాలంటారు. అనగా అడవులలో అధ్యయనం చేసేవని. ఇవి యజ్ఞం అనే ఒక ప్రక్రియను బ్రాహ్మణాలకంటే వేరు విధంగా వివరిస్తూ కర్మయోగానికి బీజం వేస్తాయి. నిశ్వార్ధం చేసే ప్రతి మంచిపని ఒక యజ్ఞమే అని చెప్తూ, దేవయజ్ఞం, మానుష యజ్ఞం, భూతయజ్ఞం, బ్రహ్మయజ్ఞం మొదలైనవాటి గురించి చెప్తాయి. అంతేకాక, అగ్ని, ఆహుతులు, హోమగుండం, హవిస్సు, మంత్రాలు, చంధస్సు వంటి వాటివి లేకుండా నిత్య జీవితంలో ఏ విధంగా ప్రతి పనిని యజ్ఞంగా చేయవచ్చో వివరిస్తాయి.

స్థూలంగా చెప్పాలంటే జీవితం మొత్తం వైదిక కర్మలు చేస్తూ కూర్చోవడం కాదు, వైదిక కర్మల వెనుకనున్న ఆంతర్యం గ్రహించాలి. వేదం ఏం చెప్పినా, దాని వెనుక ఆంతర్యం ఉంటుంది. అది మనిషి భౌతిక, మానసిక జీవనానికే కాదు, ఆధ్యాత్మిక ఉన్నతికి దోహదపడుతుంది. అటువంటి ఆధ్యాత్మిక ఉన్నతికి కావలసిన జ్ఞానం అందిస్తాయి ఆరణ్యకాలు. ఆరణ్యకాలు ఉపనిషత్తులను అర్ధం చేసుకోవడానికి తగిన సామర్ధ్యాన్నిస్తాయి.