అవనీపతులలో అగ్రగణ్యుడవు

పోతన తెలుగు భాగవతం

ద్వితీయ స్కంధము : పూర్ణి
2-285-ఉ.
రామ! గుణాభిరామ! దినరాజకులాంబుధిసోమ! తోయద
శ్యామ! దశాననప్రబలసైన్యవిరామ! సురారిగోత్రసు
త్రామ! సుబాహుబాహుబలదర్ప తమఃపటుతీవ్రధామ! ని
ష్కామ! కుభృల్లలామ! కఱకంఠసతీనుతనామ! రాఘవా!

టీకా:
రామ = రామ; గుణ = సద్గుణములతో; అభిరామ = ఒప్పువాడ; దినన్ = దినమునకు; రాజ = రాజు (సూర్య); కుల = వంశము అను; అంబుధి = సముద్రమునకు; సోమ = చంద్రుడ; తోయద = మేఘము వలె; శ్యామ = నల్లని రంగు కలవాడ; దశానన = దశకంఠుని {దశానన - దశ (పది) ఆనన (ముఖములు) కలవాడ, రావణుడు, దశకంఠుడు}; ప్రబల = బలమైన; సైన్య = సైన్యమును; విరామ = అంతము చేయువాడ; సురారి = రాక్షసులు అను {సురారులు - దేవతలకు శత్రువులు, రాక్షసులు}; గోత్ర = పర్వతములకు; సుత్రామ = ఇంద్రుని వంటివాడ; సుబాహున్ = సుబాహిని; బాహున్ = చేతుల; బల = బలము వలని; దర్ప = గర్వము అను; తమస్ = చీకటికి; పటు = మిక్కిలి; తీవ్ర = తీవ్రమైన కిరణములు; ధామ = నివాసమైన సూర్యుని వంటి వాడ; నిష్కామ = కోరికలు లేనివాడ; కుభృత్ = రాజులలో; లలామ = తిలకమా, శ్రేష్టుడ; కఱ = నల్లని {కఱకంఠుడు - నల్లని కంఠము కలవాడు, శివుడు}; కంఠ = కంఠము కలవాని, శివుని {కఱకంఠసతి - కఱకంఠుని భార్య, పార్వతి}; సతీ = భార్య చేత, పార్వతి చేత; నుత = స్థుతింపబడు; నామ = పేరు కలవాడ; రాఘవా = రఘు వంశపు వాడ.

భావము:
ఓ శ్రీరామచంద్ర! నీవు కల్యాణగుణసాంద్రుడవు. సూర్యవంశ మనే సముద్రానికి చంద్రుడవు. నీలమేఘశ్యాముడవు. రావణాసురుని భీకర సైన్యాన్ని అంతమొందించిన వాడవు. రాక్షసులనే పర్వతాల పాలిటి వజ్రాయుధధారైన ఇంద్రుడవు. సుబాహుని బాహుబల గర్వం అనే చీకటి పాలిటి తీక్ష్ణకిరణాల సూర్యుడవు. కాంక్షలు లేనివాడవు. అవనీపతులలో అగ్రగణ్యుడవు. పరమశివుని భార్య సతీదేవిచే సర్వదా సన్నుతి చేయబడుతుండే నామం గలవాడవు.

పూర్ణి : ద్వితీయ స్కంధము : గ్రంథము : పోతన తెలుగు భాగవతము

2-285-ఉ. రామ! గుణాభిరామ! దినరాజకులాంబుధిసోమ! తోయద ... పూర్ణి : ద్వితీయ స్కంధము : గ్రంథము : తెలుగు భాగవతం పద్యగద్యాలు, శ్రవణ దస్త్రములు మొదలైన వాటన్నటిని తెలుగులో సంకలనం జేసి ఒకే…

TELUGUBHAGAVATAM.ORG|BY శ్రీ ఊలపల్లి సాంబశివరావు